نظام مشروطه سلطنتی ایران با امضای فرمان مشروطیت در کاخ صاحبقرانیه نیاوران به تاریخ ۱۴ مردادماه سال ۱۲۸۵ خورشیدی آغاز شد و ۷۲ سال بعد در ۲۶ دی‌ماه ۱۳۵۷ با خروج محمدرضا پهلوی از کاخ نیاوران و سپس خروج او از ایران عملا به پایان رسید.

اهداف جنبش مشروطه ایران عبارت بود از آزادی، عدالت و آبادانی کشور از طریق برقراری یک نظام قانونی و دموکراتیک. به عبارت دیگر، انتقال قدرت از نهاد سلطنت به مجلس برآمده از آرای ملت. مشروطیت اگرچه دستاوردهای مهمی در تاریخ ایران داشت، اما نتوانست به اهداف نهایی خود دست پیدا کند و یک دموکراسی پایدار را پدید آورد. همین ناکامی بود که موجب شکل‌گیری انقلاب ۵۷ و اتمام نظام مشروطه سلطنتی در ایران شد.

در آن ۷۲ سال چه اتفاقاتی رخ داد که مشروطه را ناکام گذاشت؟ چرا از دل نظام دموکراتیک مشروطه، حکومت اقتدارگرای پهلوی سربرآورد؟ نقش دو پادشاه پهلوی در ناکامی و پایان نظام مشروطه ایران چه بود؟ چرا آخرین شاه ایران در آخرین سخنرانی خود قول داد که به قانون اساسی مشروطه پایبند باشد و چرا قول او مورد پذیرش قرار نگرفت؟

در برنامه آغاز و فرجام نظام مشروطه ایران به روایت کاخ نیاوران به کاخ نیاوران می‌رویم و ضمن دیدن کاخ-موزه‌های قاجاری و پهلوی این مجموعه به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم.

• روایتگر این برنامه، آقای حمیدرضا حسینی، کارشناس ارشد تاریخ و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران و نویسنده کتاب «تهران تب‌آلود» درباره مکان-رویدادهای جنبش مشروطه در ایران است.